De Nederlandse klimhallen besteden elk najaar met de ‘Klim Bewust!’ campagne extra aandacht aan de veiligheid in de klimhal. In 2025 zal de campagne in de week van 13 t/m 19 oktober 2025 plaatsvinden.

De SVK-campagne focust ook dit jaar weer op de belangrijkste oorzaak van ongevallen en bijna-ongevallen in de Nederlandse klimhallen: fouten die gemaakt worden door zelfstandige klimmers. Het gaat daarbij vrijwel altijd om bekende foutscenario’s. Elke zelfstandige klimmer hoort de veelvoorkomende foutscenario’s te kennen én moet weten hoe deze te voorkomen. In 2025 ligt de focus tijdens de ‘Klim Bewust!’ campagne op de volgende twee thema’s:

  1. het vermijden van fouten bij het klimmen met auto belays (zekerautomaten);
  2. het vermijden van fouten bij het zekeren met halfautomatische zekerapparaten.

Download de bestanden van de Klim Bewust campagne 2025:

Opleiding en Partnercheck

In Nederlandse klimhallen mag je alleen zelfstandig klimmen als je kan bewijzen dat je beschikt over de ervaring en capaciteit om zelfstandig te klimmen. Vastmaken aan het touw moet je altijd bewust en geconcentreerd doen. Maar omdat mensen hoe dan ook fouten kunnen maken moeten de beide klimpartners elkaar na het verrichten van de eigen handelingen (vastmaken aan het touw en vastmaken van het zekeringsapparaat) altijd controleren. Dit gebeurt via de Partnercheck.

Zelfcheck

Zekerautomaten, de zogenaamde auto belays, zijn een handige manier om fit te blijven als je een keer geen klimmaatje hebt. Problemen met de auto belay-apparaten zelf zijn zeldzaam. Toch gaat het af en toe mis bij het klimmen met auto-belays. Vrijwel altijd gaat het daarbij om een situatie waarbij de klimmer vergeet zich vast te maken, maar tóch gaat klimmen. Vaak ligt afleiding ten grondslag aan een dergelijk incident. Bijvoorbeeld een situatie waarbij de klimmer aan het klimmen is met een auto belay apparaat, besluit te stoppen en zich losmaakt, daarbij om de een of andere reden afgeleid wordt, en vervolgens weer start om toch nog een keer te klimmen, en daarbij vergeet zichzelf weer vast te maken. Doe daarom voor iedere klim met een auto belay altijd een grondige Zelfcheck.

In de onderstaande video vertelt de ervaren klimster Sam over haar ervaring bij het klimmen met een auto belay waarbij zij vergat zichzelf vast te maken:

Ken je zekeringsapparaat

Vrijwel iedereen die indoor klimt zekert met een zogenaamde ‘halfautomaat’, ook wel remhand ondersteunend zekeringsapparaat of assisted belay device genaamd. Er zijn globaal twee typen van dergelijke apparaten:

  1. De karabineronafhankelijke halfautomaten (Petzl Grigri, Petzl Neox, Edelrid Pinch, Beal Birdie, etc.), ook wel remhandpositie-onafhankelijke zekeringsapparaten genoemd, waarbij een nok in het apparaat zelf het touw afklemt.
  2. De zogenaamde ‘auto-tubers’ (Mammut Smart, Edelrid Jul2, BD ATC Pilot, etc.) waarbij het apparaat het touw op de karabiner waarmee het apparaat aan de gordel vast zit afklemt.

Met beide typen zekeringsapparaat worden fouten gemaakt die er toe kunnen leiden dat de zekeraar de klimmer tot op de grond kan laten vallen. Het zijn vrijwel altijd ongevallen als gevolg van een foutieve bediening van het zekeringsapparaat. De meest gebruikelijke fouten die tot ongevallen leiden per apparaat-categorie zijn:

  1. bij karabineronafhankelijke halfautomaten: het vastgrijpen van het apparaat met de remhand om snel touw uit te geven (bij voorklimmen). Daarbij wordt de blokkeerfunctie opgeheven en het remtouw grotendeels losgelaten.
  2. bij auto-tubers: de zekeraar houdt de remhand met het remtouw omhoog langs het touw dat naar de klimmer gaat. Hierdoor blokkeert het apparaat bij een val niet of nauwelijks.

Houdt daarom altijd de remhand aan het touw, en wel onder het zekeringsapparaat. Overrule nooit de remfunctie van je zekeringsapparaat. Laat je niet verrassen door een (onverwachte) val. En tot slot: het laten zakken is altijd een subtiele wisselwerking tussen de remhand (de hand onder het apparaat) en de hand die het apparaat bedient.

Onderaan deze pagina staat bij casus 1 een voorbeeld van een ongeval bij het zekeren met een karabiner-onafhankelijke halfautomaat waarbij de zekeraar én het apparaat verkeert bedient én niet oplet.

Klim Bewust!

De SVK vraagt klimmers om te reflecteren op hun eigen handelen bij het indoor klimmen. Hoe bewust ben je bezig met het thema veiligheid, heb jij kennis van de meest gemaakte fouten en doen jij en je klimpartner bewust de Partnercheck of de Zelfcheck?

Om veilig te kunnen klimmen is het essentieel dat:

  • Klimmers en zekeraars de handelingen van het inbinden of vastmaken aan het touw met volledige focus uitvoeren;
  • Daarna zorgvuldig een Partnercheck of Zelfcheck doen;
  • Kennis hebben van veelgemaakte fouten én weten hoe deze voorkomen moeten worden;
  • Het hanteren van hun specifieke zekeringsapparaat perfect beheersen, en zekeren en laten zakken met volledige focus uitvoeren.

Mensenwerk is nooit 100% foutloos. Daarom moet er voorafgaand aan iedere klim door de beide klimpartners een bewuste en zorgvuldige Partnercheck worden uitgevoerd. Dit elimineert vrijwel alle fouten die gemaakt kunnen worden bij het inbinden en vastmaken. Klim je met een auto belay, doe dan altijd een zorgvuldige Zelfcheck.

Hieronder volgen enkele voorbeelden van veelgemaakte fouten bij het indoor klimmen:

Casus 1: Zekerfout met halfautomaat
Gevolg: Val tot op de grond van 13 m hoogte
Letsel: Diverse botbreuken en langdurige revalidatie

Omschrijving
De kans is groot dat je de video waarover dit incident gaat hebt gezien. In juli vorig jaar begon de 24-jarige Sara Al Qunaibet aan haar warming-up in een klimhal in Zwitserland. De wedstrijdklimmer uit Saoedi-Arabië was op trainingskamp in Zwitserland om zich voor te bereiden op het wedstrijdseizoen. Sara klom de licht overhangende route soepel voor. Aan het einde van de route, op 13 meter hoogte,
liet ze zich in het touw vallen, maar het touw remde haar niet af. In plaats daarvan landde ze met een snelheid van ongeveer 60 kilometer per uur op de vloer. Sara liep daarbij onder meer breuken in twee ruggenwervels en haar beide hielen op. Inmiddels is ze gelukkig weer voor een groot deel hersteld van
haar verwondingen.

Analyse
Begin dit jaar plaatste Sara de video van haar ongeluk op Instagram, scan de QR-code om hem te bekijken. De video ging viraal. De beelden waren namelijk vrij opzienbarend. Sara zelf had niets fout gedaan. De volle blaam betrof degenen die op de grond stonden. Sara’s zekeraar, die ook haar coach
was, bediende het zekeringsapparaat zonder het touw vast te houden – sterker nog, hij werkte het blokkeermechanisme zelfs tegen. Daar kwam nog bij dat hij Sara niet in de gaten hield. Wat ook niet hielp was het feit dat iemand anders op de grond een gesprek met hem begon. Sara’s zekeraar
gaf weliswaar touw, maar de essentie van wat zekeren is, het te allen tijde goed opvangen van een val, werd volkomen genegeerd. Focus als zekeraar altijd op je klimmer en wees er op voorbereid dat je klimmer altijd kan vallen. Zorg dat je precies weet hoe je jouw type zekeringsapparaat moet bedienen (lees de gebruiksaanwijzing) en hou altijd het remtouw vast. Hef het blokkeermechanisme van Grigri (en vergelijkbare apparaten) nooit op en voorkom de zogenaamde ‘karabinerknik-positie’ als je met een zogenaamde autotuber (Smart e.d.) zekert.

Casus 2: Touw verkeerd in zekeringsapparaat gehangen
Gevolg: Geen
Letsel: Geen

Omschrijving
Twee ervaren klimmers hebben samen een klimsessie waarbij gebruik gemaakt wordt van een Grigri als zekeringsapparaat. Een van de klimmers stapt een nieuwe route in. Op dat moment merkt een toevallig aanwezige kliminstructeur op dat het touw verkeerd in de Grigri is gelegd en loopt naar de zekeraar toe. De instructeur vraagt of de klimmer weer naar beneden wil klimmen (van 2m hoogte) en vertelt de zekeraar dat het touw verkeerd om door de Grigri zit. De klimmer klimt veilig tot op de grond. Klimmer en zekeraar bedanken vervolgens de instructeur, corrigeren de gemaakte fout, doen een zorgvuldige partnercheck en stappen opnieuw de route in.

Analyse
De twee ervaren klimmers gaven aan dat ze de partnercheck niet zorgvuldig genoeg hadden uitgevoerd. Ze hadden alleen een snelle visuele controle gedaan, waarbij ze de foutief ingehangen Grigri over het hoofd hebben gezien. Ze hebben wel gekeken maar niet bewust gezien. Een volledige partnercheck, met een visuele controle in combinatie met een fysieke controle, had deze fout moeten opmerken.

Casus 3: Telefoon mee in broekzak omhoog
Gevolg: Val van ca. 7 meter hoogte
Letsel: Complexe beenbreuk, herstel ca. 6 maanden

Omschrijving
Een ervaren tweetal klom bij een klimsessie eerst in een drietal, waarbij gebruik gemaakt werd van een Grigri als zekeringsapparaat. De derde persoon maakte foto’s van het tweetal. Deze derde persoon (tevens eigenaar van de Grigri) gaat naar huis en het overgebleven tweetal schakelt over op een ATC als zekeringsapparaat. De klimmer stopt de telefoon in de broekzak en gaat klimmen. Halverwege de route valt de klimmer uit de route, en de zekeraar vangt de val op. Daarna valt de telefoon uit de zak van de klimmer. De telefoon raakt de zekeraar of omstanders niet, maar de zekeraar schrikt zodanig dat het remtouw losgelaten wordt en de klimmer tot op de grond valt, met een beenbreuk als gevolg.

Analyse
Er zijn meerdere factoren die bij dit ongeluk spelen. Ten eerste de onzorgvuldigheid van de klimmer: broekzakken moeten leeg zijn. Bij de Partnercheck is hier geen aandacht aan besteed. Ten tweede: de zekeraar mag het zekertouw nooit losgelaten, ongeacht het type zekeringsapparaat.

Casus 4: Val door niet goed vastmaken aan het touw
Gevolg: Val van ca 6 meter hoogte
Letsel: Gebroken elleboog

Omschrijving

Een klimster klimt met haar gezin tijdens de vakantie in de klimhal. Alle gezinsleden klimmen regelmatig, en de kinderen zijn lid van een vast klimgroepje. De klimster valt halverwege een route (wat inherent aan de klimsport is), lijkt kort door het touw tegen te worden gehouden maar valt daarna los van het touw naar beneden. Zij landt op de valdempende vloer, wat ertoe leidt dat er slechts licht letsel ontstaat.

Analyse

In deze klimhal wordt indirect ingebonden, m.a.w., met maakt zich met een extra beveiligde karabiner vast aan het klimtouw. Na de val blijkt dat karabiner volledig gesloten (schroef en klepje dicht) aan de klimgordel (indirect ingebonden) van de gevallen klimster vast zit. Bij navraag geven zowel de klimmer als de zekeraar aan dat de Partnercheck uitgevoerd is.

Op basis van het feit dat de klimster kortstondig in het touw hing voordat ze viel lijkt het er op dat de klimster de karabiner niet in de zekerlus heeft geklikt, maar om het touw boven de knoop. Bij de belasting door de val is de knoop door de karabiner geschoten. Het onjuist vastmaken aan het touw door de klimster is bij de Partnercheck niet opgemerkt. Een zorgvuldige Partnercheck volgens het kijken en voelen principe zou deze fout waarschijnlijk opgemerkt hebben. De impact van dit ongeval is ondanks het lichte letsel groot. De kinderen zagen hun moeder naar beneden vallen, en hebben haar zien liggen omringd door de ambulancemedewerkers. Zij hebben hier psychisch nog veel last van gehad. De ouders ervaren schaamte omdat zij deze fout gemaakt hebben, terwijl zij zelf hun kinderen altijd op het hart drukken goed op te letten en ook altijd een Partnercheck uit te voeren.

Wees zuinig op je klimmaatje en jezelf, doe een bewuste Partnercheck. Vergeten welke stappen daar ook al weer bij horen? We frissen je geheugen graag op:

Meer informatie op de site van de NKBV: https://nkbv.nl/kenniscentrum/de-partnercheck.html

Leer van de fouten die al vóór je gemaakt zijn.

Zoals je ziet kunnen de gevolgen van een niet volledige Partnercheck zeer serieus zijn. Weten waar de fouten ontstaan helpt je hopelijk om ze bij jezelf te vermijden! Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van een van deze cases? E-mail ons dan op info@veiligheidklimsport.nl.